Pełne zaskoczenie

Pełnym zaskoczeniem dla wszystkich zainteresowanych jest opublikowana 27.10.2021 przez MEiN interpretacja przepisów dotyczących Priorytetu 3 Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa. Zdaniem MEiN w ramach NPRCz szkoła może organizować spotkania autorskie i może zapraszać do szkoły literatów, ale „nie może przeznaczać środków na wynagrodzenie dla gości. Obowiązuje zasada non-profit. W czasie spotkania może być natomiast zorganizowany punkt sprzedaży książek danego autora”.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 10 września 2021 r. w sprawie szczegółowych warunków, form i trybu realizacji Priorytetu 3 „Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0 na lata 2021-2025” w § 2, ust 2, pkt 2, lit. c mówi, że w odniesieniu do szkół wsparcie finansowe może być udzielone m.in. na: „organizację spotkań autorskich”.

Jednym z elementów organizacji spotkania autorskiego jest niewątpliwie zapłacenie honorarium osobie prowadzącej takie spotkanie. Wizja MEiN o możliwościach organizowania spotkań na zasadzie non-profit świadczy o głębokiej nieznajomości realiów i w praktyce sprawia, że dla zdecydowanej większości szkół możliwość zorganizowania atrakcyjnego spotkania autorskiego staje się zapisem martwym.

Nikt wcześniej nie kwestionował

Opinia ministerstwa została opublikowana na niecałe 3 dni przed ostatecznym terminem składania wniosków do NPRCz na 2022 r., gdy wiele szkół złożyło już wnioski o dotację, a w nich uwzględniło zamiar organizacji spotkań autorskich oraz zaplanowało wydatki na honoraria dla prowadzących je literatów – w przekonaniu, że jest to element niezbędny dla organizacji takich przedsięwzięć.

Nigdy wcześniej w żadnej informacji MEiN na temat Priorytetu 3 NPRCz nie pojawiła się opinia, że określenie „organizacja spotkań autorskich” oznacza możliwość zorganizowania spotkania tylko na zasadzie non-profit.

Zamiar zorganizowania płatnego spotkania znalazł się w licznych wnioskach szkół do NPRCz na 2021. Wnioski te zostały już przyjęte przez właściwe organy, podpisywane są właśnie umowy na ich realizację i nikt ani w trakcie składania wniosku, ani w trakcie procedury ich zatwierdzania nie kwestionował zasadności organizowania spotkań autorskich i przeznaczenia na honoraria dla autorów części dotacji z NPRCz.

Wielki bałagan

Powstał więc wielki bałagan. Liczne szkoły mają formalnie już zatwierdzone wnioski na 2021 r. z zaplanowanymi działaniami na rzecz promocji czytelnictwa, których – zdaniem MEiN – nie mogą realizować. Wiele innych szkól złożyło już wnioski na 2022 r., w których także zaplanowano przeznaczenie części dotacji z NPRCz na honoraria dla osób prowadzących spotkania autorskie.

Co w tej sytuacji można zrobić?

Najprostszym i najrozsądniejszym rozwiązaniem byłoby wycofanie się MEiN z opinii o możliwości organizowania (w ramach Priorytetu 3 NPRCz) spotkań autorskich tylko na zasadach non profit (przynajmniej w odniesieniu do roku 2021 i 2022). Trudno jednak powiedzieć, jaka jest szansa na takie rozwiązanie.

Jeśli tak się nie stanie, wówczas:

• Szkoły, które mają już zatwierdzone wnioski o dotację w 2021 r. i uwzględniły w nich zamiar wydania części dotacji z NPRCz na honoraria dla osób prowadzących spotkania autorskie, powinny w trakcie realizacji Programu odstąpić od tych planów i pieniądze zaplanowane na spotkania przeznaczyć na inne cele (zakup książek, zakup nowych elementów wyposażenia biblioteki, inne wydatki na promocję czytelnictwa). Przyczynę zmiany innego od planowanego wydania części dotacji uzasadniając w sprawozdaniu.
• Szkoły, które złożyły już wnioski o dotację z Priorytetu 3 NPRCz na rok 2022 i uwzględniły w nich zamiar wydania części dotacji z NPRCz na honoraria dla osób prowadzących spotkania autorskie, mogą albo spróbować zrobić korektę wniosku (rezygnując z planowanych wydatków na wynagrodzenie dla osób prowadzących spotkania autorskie), albo (jeśli korekta wniosku nie jest w terminie do 31 października – a w praktyce do 29.10 - możliwa) zostawić wniosek w dotychczasowej postaci, a w przypadku jego zatwierdzenia odstąpić w czasie realizacji Programu od tych planów i pieniądze zaplanowane na spotkania przeznaczyć na inne cele (zakup książek, zakup nowych elementów wyposażenia, inne wydatki na promocję czytelnictwa). Przyczynę zmiany innego od planowanego wydania części dotacji uzasadniając w sprawozdaniu.
• Szkoły, które nie złożyły jeszcze wniosku o dotację z Priorytetu 3 NPRCz na rok 2022, a planowały w nich uwzględnić wydatki na wynagrodzenie dla osób prowadzących spotkania autorskie, powinny zrezygnować z tych planów i zastąpić je innymi. Czas na złożenie wniosku na 2022 r. upływa 31 października 2021

Trudno skomentować zaistniałą sytuację.

Jednak trzeba zauważyć, że źródłem prawa nie są komentarze urzędników, lecz  zapisy w aktach prawnych. One mówią, że z dotacji Priorytetu 3 NPRCz dozwolone jest sfinansowanie  „organizacji spotkania autorskiego”, więc można wątpić, czy jakakolwiek kontrola wydatków z NPRCz  miałaby podstawy do zakwestionowania faktury, w której przedmiot opłaconej usługi brzmiałby identycznie jak zapis z rozporządzenia – czyli „organizacja spotkania autorskiego”.

Na portalu Biblioteka.pl będziemy na bieżąco informować o wszystkich wydarzeniach i ustaleniach związanych z Priorytetem 3 Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2021-2025.