Czarne, 2020
ISBN: 978-83-8191-111-5
Wiek 16+
Autor zabiera czytelników w nostalgiczną podróż do miejsc, gdzie przed II wojną światową przebiegała granica Rzeczpospolitej. Zmienił się układ geopolityczny, ale wciąż żyją ludzie, którzy pamiętają tamten świat. Zachód, Północ, Południe i Wschód Polski oczami zwykłego człowieka: deportacje, ucieczki, prześladowania, miłość, szukanie nowego domu, budowanie relacji z sąsiadami. Przywoływanie historycznych wydarzeń, o których raczej milczą podręczniki, wspomnienia starych ludzi i ich potomków, którzy do niedawna jeszcze wcale nie czuli się jak u siebie. Reportaż pokazuje, że nie są to tematy łatwe. Tej granicy dawno już nie ma, jednak jak się okazuje – tkwi ona głęboka w głowach mieszkańców wielu wiosek i miasteczek Kaszub, Śląska, Wielkopolski, Bieszczadów i Kresów Wschodnich.
Bernadeta Listwońi Opis wydawcy:
Tu nie ma prostych historii i prostych odpowiedzi na trudne pytania. Tu zawsze żyje się niepewnie, coś każe siedzieć na walizkach i spać z otwartymi oczami. To miejsce dobre dla przemytników, uciekinierów i starców. Chociaż tej granicy od dawna już nie ma, życie nadal toczy się przygranicznym rytmem. Granica ciągle tkwi w głowach i we wspomnieniach – zarówno tych, którzy nie dali się wypędzić, jak i tych, których dawno wypędzono.
„Wymazana granica” Tomasza Grzywaczewskiego to reporterska wyprawa wzdłuż granic II RP – od Kaszub, przez Wielkopolskę, Śląsk, Bieszczady, po Kresy Wschodnie, Mazury i Pomorze. Autor odnajduje ostatnich pamiętających przedwojenne granice i ich znikanie – nad Bałtykiem, na Śląsku Cieszyńskim, w wioskach Bojkowszczyzny, wysiedleńców z akcji „Wisła”, ocalonych z rzezi na Wołyniu, mieszkańców dawnych rubieży Polski na Huculszczyźnie, Pokuciu, Polesiu, nad Dźwiną i na krańcach Litwy. Opowieść o tym, jak dziś żyje się przy nieistniejącej granicy, snują także nieliczni dobrowolni strażnicy pamięci oraz młodzi, którzy pragną żyć jak w XXI wieku przystało, ale którym brzemię pogranicza na to nie pozwala.
Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.