Przebieg zajęć:

1. Prowadzący wita uczniów zebranych na zajęciach. Przedstawia temat oraz cele zorganizowanych dla nich warsztatów.
   
   
2. Prowadzący czyta młodzieży wiersz Oskara Wizarda Agresja. Uczestnicy spotkania omawiają przesłanie zawarte przez autora w utworze. Odpowiadają na pytania: Czego powinniśmy się bać? Jak zapobiec skutkom agresji?
   
   
3. Metodą burzy mózgów uczniowie wraz z bibliotekarzem definiują pojęcie „agresja” i podają różne przykłady zachowań agresywnych, które następnie próbują sklasyfikować i podzielić na: agresję słowną, agresję fizyczną, agresję psychiczną.
   
   
4. Młodzież zastanawia się nad przyczynami agresji i wypisuje je na tablicy. Tworzy w ten sposób listę przyczyn agresji, z których uczniowie wybierają najczęściej występujące u nastolatków.
   
   
5. Uczniowie dzielą się na dwie grupy. Pierwsza z nich wypisuje na arkuszu papieru cechy agresora, druga – cechy ofiary. Wraz z prowadzącym omawiają wykonane przez siebie prace.
   
   
6. Kolejny etap to drama: silny-słaby, poznanie emocji towarzyszących agresorowi i jego ofierze. Uczniowie odgrywają sytuacje, w których będą na zmianę agresorem i ofiarą.
   
   Prowadzący dzieli uczestników na trzy grupy. Każda zmiana zachowania ma być sygnalizowana przez bibliotekarza klaśnięciem w dłonie.
   
   
   • Umówiłeś lub umówiłaś się z kolegą, ale on spóźnia się 15 minut i nawet nie próbuje usprawiedliwić swojego zachowania. Co robisz?
     
   • Kolega lub koleżanka popsuła ci telefon. Niechcący zrzuciła go na ziemię i zbił się ekran. Co robisz?
     
   • Kolega lub koleżanka nie oddała ci pożyczonych pieniędzy. Nie udało ci się kupić książki potrzebnej na zajęcia. Co robisz?
     
     Celem ćwiczenia jest przedyskutowanie wszystkich sposobów reagowania oraz wskazanie nieagresywnych możliwości rozwiązania przykrych sytuacji. Prowadzący rozmawia z młodzieżą o odczuciach agresora i ofiary, zwracając uwagę na upokorzenie, lęk, wstyd i bezsilność osoby, którą spotkała agresja.
     
     
7. Prowadzący daje uczniom rady:
   
   „Kiedy rośnie w was złość, musicie pomyśleć o czymś, co was uspokoi, np. »Poradzę sobie z tym«, »Potrafię się kontrolować«, »Uda nam się rozwiązać ten problem«, »Uda nam się przez to przejść«, »Pewnie nie chcieli tego powiedzieć, zrobić«. Takie myślenie nazywane jest myśleniem zapobiegającym złości i agresji”.
   
   Prowadzący prosi uczniów, aby wypisali na kartkach kilka pozytywnych stwierdzeń, których można użyć, gdy odczuje się złość, pamiętając, aby zawsze wpisać „myślenie” pomiędzy „uczucia” i „zachowanie”. Jeśli reagujemy impulsywnie, prawdopodobnie zapomnieliśmy o myśleniu.
   
   
8. Omówienie przesłania zawartego w wierszu Wisławy Szymborskiej Nienawiść odczytanego przez bibliotekarza. Prowadzący podkreśla, że treść wiersza odnosi się do ciągłych aktów nienawiści i przemocy („Spójrzcie, jaka wciąż sprawna, / jak dobrze się trzyma / w naszym stuleciu nienawiść”). Uczniowie odpowiadają na pytanie: jak autorka charakteryzuje to uczucie?
   
   
9. Prowadzący czyta uczniom indiańską przypowieść o dwóch wilkach:
   
   „Pewien stary Indianin Cherokee nauczał swoje wnuki. Powiedział im tak:
   
   – Wewnątrz mnie odbywa się walka. To straszna walka. Walczą dwa wilki: jeden reprezentuje strach, złość, zazdrość, smutek, żal, chciwość, arogancję, użalanie się nad sobą, poczucie winy, urazę, poczucie niższości, kłamstwa, fałszywą dumę i poczucie wyższości. Drugi to radość, zadowolenie, zgoda, pokój, miłość, nadzieja, akceptacja, chęć zrozumienia, hojność, prawda, życzliwość, współczucie i wiara. Taka sama walka odbywa się wewnątrz was i każdej innej osoby. Dzieci myślały o tym przez chwilę, po czym jedno z nich zapytało:
   – Dziadku, a który wilk wygra?
   – Ten, którego nakarmisz – odpowiedział stary Indianin”.
   
   
10. Prowadzący prowokuje dyskusję. Uczestnicy warsztatów interpretują tekst. Wyciągają wnioski z przypowieści. Zastanawiają się, które cechy będą u siebie pielęgnować. Podają przykłady zachowań nieagresywnych, które można wykorzystać w trudnych sytuacjach, gdy ktoś wyrządzi nam krzywdę. Należy sprowadzić dyskusję do pomysłów na zastąpienie agresji takimi zachowaniami jak np.:
    
    
    • zmęczenie pracą fizyczną;
      
    • podjęcie wysiłku sportowego (ćwiczenia, bieganie, gra w piłkę itp.);
      
    • wykrzyczenie złości na samego siebie;
      
    • wygadanie się bliskiej osobie;
      
    • wypłakanie się ze złości;
      
    • podjęcie pozytywnej działalności np. twórczej, artystycznej;
      
    • narysowanie swoich negatywnych uczuć;
      
    • opisanie swojej złości;
      
    • nazwanie swoich emocji;
      
    • zastosowanie ćwiczeń oddechowych, wyciszających;
      
    • jeśli to możliwe, spokojna rozmowa z drugą stroną konfliktu, wyjaśnienie problemu;
      
    • zgłoszenie się po pomoc do osoby dorosłej, np. rodziców, wychowawcy, pedagoga szkolnego.
      
      
11. Prowadzący podaje prawidłowe postępowanie w trudnej sytuacji:
    
    • Wstrzymaj się na chwilę i zastanów się, dlaczego chcesz walczyć, być agresywny.
      
    • Zastanów się, jaki będzie rezultat takich działań.
      
    • Pomyśl o innych sposobach radzenia sobie w tej sytuacji (możesz negocjować, bronić swoich praw, prosić o pomoc, uspokajać drugą osobę).
      
    • Wybierz najlepszy sposób poradzenia sobie w tej sytuacji i zastosuj go.
      
      
12. Uczniowie wypisują na tablicy, co jest dla nich ważne, np. miłość, rodzina, przyjaźń, pieniądze zdrowie itp. Następnie próbują ustalić ich hierarchię ważności. Powinni dojść do wniosku, że źródłem wartości jest umowa społeczna, ogólnie przyjęte zasady.
    
    
13. Uczniowie wypisują na karteczkach swoje cechy (związane z agresją), których chcieliby się pozbyć ze swojego życia lub otoczenia, i wrzucają do przygotowanego w tym celu kapelusza. Prowadzący odczytuje prace młodzieży i wyrzuca je do kosza. Jest to znak, że grupa pozbyła się negatywnych emocji.
    
    
14. Runda niedokończonego zdania: „Dzisiaj na zajęciach nauczyłem lub nauczyłam się…”.