Dokonywanie wyboru to proces polegający na poszukiwaniu najlepszego rozwiązania. Wiąże się z wieloma czynnikami, takimi jak motywacja, analiza słabych i mocnych stron, stres. Ważne jednak, by nie uciekać przed trudnościami, bo wtedy wybieramy najgorszą możliwość. Jeśli będzie kusiło Was odsuwanie od siebie decyzji, przypomnijcie sobie osiołka stojącego między wiadrem wody i stogiem siana.

PRZEBIEG SPOTKANIA:

CZĘŚĆ WSTĘPNA

Prowadzący zapoznaje uczniów z tematem spotkania oraz pyta ich, z jakimi cechami kojarzony jest osioł (upór, głupota, szaleństwo, pokora). Czy uczniowie znają jakiegoś sympatycznego osiołka, będącego bohaterem literackim lub filmowym? (Przykładowe odpowiedzi: oślica Balaama – Biblia, Kłapouchy – Kubuś Puchatek, Benjamin – Folwark zwierzęcy, gadający osioł – Shrek, osły z bajek Ezopa, La Fontaine’a czy utworów Adama Mickiewicza).

CZĘŚĆ GŁÓWNA

Bibliotekarz odczytuje bajkę Aleksandra Fredry Osiołkowi w żłobie dano… oraz prosi uczestników o sformułowanie jej morału (brak decyzji jest gorszy niż zła decyzja).

Następnie nawiązuje do motywu niezdecydowanego osła, którego początek można odnaleźć którego początek można odnaleźć u francuskiego filozofa Jana Buridana. Stał się on sławny dzięki wymyśleniu pewnego paradoksu, zwanego później „osłem Buridana”. Przedstawiał on osła stojącego między wiadrem wody i stogiem siana, któremu chce się pić i jeść jednocześnie. Nie mogąc się zdecydować, co wybrać, osioł w ostateczności pada martwy. Filozof uważał więc, że nie ma wolnej woli, bo wszystko zdeterminowane jest racjonalizmem. Paradoks ten odzwierciedlił Fredro w swojej bajce.

Prowadzący wraz z uczniami zastanawia się, w jaki sposób dokonywać wyborów i podejmować decyzję, by była właściwa. Jakie można zastosować metody?

By ułatwić formułowanie wniosków, proponuje zabawę. Wybiera dwóch uczniów, którym daje ziarna fasoli (lub inne drobne przedmioty), a następnie prosi, by usiedli w dwóch przeciwległych kątach pomieszczenia. Ich zadaniem jest rozdawanie fasolek. Pierwszy z nich przydziela je na zasadzie następującej reguły: co trzeciej podchodzącej i ustawiającej się w kolejce osobie. Drugi rozdaje fasolki według własnego upodobania tym, którzy podejdą i użyją eleganckiej (wytwornej) prośby. Po zakończeniu eksperymentu uczniowie liczą zdobyte ziarna. Czym się kierowali, podchodząc po fasolki? Dobrą wolą ucznia rozdającego czy obliczeniami i kalkulacją? Co było korzystniejsze? I w jaki sposób podjęli decyzję?

Kolejnym zadaniem uczniów jest wyobrażenie sobie, że lądują na bezludnej wyspie. Statek, który rozbił się nieopodal na rafach, zaczyna szybko tonąć. Zostaje im jedyna szansa podpłynięcia do wraku i ocalenia czegoś, co może się przydać. Co to będzie? Nauczyciel wypisuje na tablicy (lub kartce) następujące propozycje:

• skrzynia z bronią; 
• skrzynia z żywnością; 
• skrzynia z lekami; 
• skrzynia z narzędziami; 
• skrzynia z linami i kołem ratunkowym;
• skrzynia z kocami i ubraniami; 
• skrzynia ze złotem; 
• skrzynia z alkoholem; 
• skrzynia z radiem (nie wiemy, czy jest tu zasięg); 
• pozostały na statku pies – członek załogi.

Każdy uczeń decyduje się tylko na jedną możliwość i uzasadnia swój wybór. Następnie metodą śnieżnej kuli uczniowie dobierają się w zespoły dwuosobowe i pięcioosobowe oraz dyskutują, co należy wybrać. Po wykonaniu zadania określają, co wpłynęło na ich decyzję.

Sformułowane wnioski (co pomaga w podejmowaniu decyzji) można wypisać na tablicy. Mogą to być np.:

• racjonalizm (ocena mocnych i słabych stron);
• optymizm (zakładający pozytywne myślenie – może się uda);
• kompromisy (poradzenie się kogoś innego – pomoc z zewnątrz); 
• intuicja (model pierwszej myśli, która jest zadowalająca); 
• określenie celu; 
• motywacja;
• stres; 
• ilość czasu.

ZAKOŃCZENIE

Podsumowanie zajęć i ponowne odwołanie do postawy bajkowego odwołanie do postawy bajkowego osiołka. Na zakończenie można przeprowadzić dyskusję, o tym, czy błędna decyzja nie jest lepsza niż żadna. Polecenie książek tematycznych znajdujących się w bibliotece.

UWAGI: 

• Uczniom można pokazać metodę drzewka decyzyjnego – graficzny odpowiednik procesu rozwiązywania problemu. 
• Warto poświęcić czas na wymienienie czynników, które utrudniają człowiekowi podejmowanie decyzji, np. emocje, brak zdystansowania się do problemu. 
• Uczestnicy mogą także pokusić się o wymienienie najbardziej nieudolnych decyzji naukowców, głów państw i osób wpływowych, które ich zdaniem zmieniły świat.