Młodzi czytają więcej
W raporcie Biblioteki Narodowej o stanie czytelnictwa w 2022 r. odnotowano pozytywny trend – wzrost czytelnictwa nastolatków. To radosne spostrzeżenie, że nasi uczniowie i wychowankowie znacznie zawyżają statystki czytelnictwa w Polsce. Listopadowe badanie dokumentuje wzrost zainteresowania książkami wśród osób w wieku 15-18 lat, które wracają do czytelniczych praktyk sprzed pandemii. Czytelnikami książek w 2022 r. było 72% badanych nastolatków (60% w 2021 r.). 18% było intensywnymi czytelnikami, tnz. deklarowało czytanie siedmiu i więcej książek rocznie. To duży wzrost, bo w 2021 r. intensywnych czytelników było 5%.
Z tego wynika, że wbrew powszechnym opiniom czytanie nie jest młodzieży ani obce, ani obojętne. Tego nawyku powinniśmy się od nich uczyć. Czy to oznacza, że siedzą z nosem w książkach? Warto zauważyć, że sposób czytania ewoluował. Pokolenia Z i Alfa czytają teraz inaczej, w innych miejscach szukają lektury, a także inspiracji do tego, co czytać. Wyraźny staje się też trend, że ulega zatarciu granica między byciem twórcą i odbiorcą utworu.
Minisłowniczek czytelnictwa młodych
Bookstagram/Booktok – części Instagrama i TikToka, gdzie „książkary” recenzują konkretne tytuły, polecają, ale też wymyślają alternatywne wersje powieści. Na Instagramie posty z hasztagiem #książki obserwuje 1,4 miliona użytkowników serwisu, a #bookstgrampl – 2,1 miliona. Na TikToku filmy z hasztagiem #książkara mają 279,3 miliona wyświetleń, a #książki – aż 387,9 miliona.
Bookstagramerka/Bookstagramer – blogerki-recenzentki i blogerzy-recenzenci, którzy fotografują swoje biblioteczki i pojedyncze książki oraz dzielą się opiniami o czytanej literaturze w mediach społecznościowych. Książki pozyskują głównie w ramach współpracy z wydawnictwami, które cenią sobie możliwość pokazania produktu za darmo (za egzemplarz recenzencki) na profilach obserwowanych przez kilka-, kilkanaście tysięcy osób.
Booktok – zob. → Bookstagram.
Bourne, Holly – znana brytyjska pisarka i dziennikarka, autorka powieści nurtu → young adult (YA). Od lat związana jest z ruchami na rzecz przeciwdziałania dyskryminacji ze względu na płeć. Jej debiutancka powieść Soulmates ukazała się we wrześniu 2013 r. Twórczość Bourne porusza tematy romansów nastolatków, zdrowia psychicznego i zwątpienia. Bourne jest autorką bestsellerowej powieści Jestem już normalna?, chwalonej za realistyczny portret zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych. Treść utworu opiera się na własnych doświadczeniach autorki. Bourne podbiła serca czytelniczek takimi powieściami jak I co o mnie powiesz? oraz Jak trudno jest kochać.
Jackson, Holly – Brytyjska autorka thrillerów nurtu → young adult (YA). Dorastała w Buckinghamshire w Anglii, a pierwszą powieść napisała w wieku 15 lat. Studiowała lingwistykę literacką i twórcze pisanie na Uniwersytcie w Nottingham. Najbardziej znana jest jej trylogia, na którą składają się thrillery: Przewodnik po zbrodni dla grzecznej dziewczynki (2019), Grzeczna dziewczynka. Zepsuta krew (2020) oraz Jak martwy (2021).
Negrońska, Aleksandra – Młoda polska pisarka zyskująca coraz większą popularność w nurcie → young adult (YA). Na jej twórczość składają się głównie powieści obyczajowe, młodzieżowe i romanse. Publikacje autorki to czterotomowa seria Friends oraz cykl Students, którego pierwszą częścią jest powieść Clone, a drugą Different. Students stała się hitem → booktoka. Jest przeznaczona jest dla osób powyżej 16. roku życia. W tym hicie nie brakuje przekleństw i często szokujących dialogów.
Rodzina Monet – seria autorstwa Weroniki Anny Marczak. Jest to polska powieść w nurcie literatury → young adult (YA). Początkowo ukazywała się na portalu → Wattpad. Od roku 2019 do lutego 2023 r. powieść została wyświetlona 4,8 miliona razy. Opowiada historię czernastoletniej Hailie, której mama i babcia giną w wypadku samochodowym. Jej nowym opiekunem prawnym jest jej dwudziestoośmioletni przyrodni brat Vincent, o którego istnieniu wcześniej nie wiedziała. Dziewczyna przenosi się z Anglii do USA. Okazuje się, że ma jeszcze czterech przyrodnich braci, i próbuje odnaleźć się w tej nowej rzeczywistości. Książka krytykowana przez dorosłych za gloryfikowanie przemocy i pokazywanie toksycznych relacji bez właściwego komentarza, za to uwielbiana przez nastolatki. W 2022 r. ukazała się nakładem wydawnictwa You & YA, imprintu wydawnictwa Muza. Pierwszy tom cyklu nosił tytuł Rodzina Monet. Skarb. Kolejne wydane drukiem to: Królewna, Perełka i Diament.
Squid – agregator newsów z różnych kategorii: od aktualności, przez biznes, e-sport, gry, humor, technologie, po podróże; każdy znajdzie tu coś dla siebie. Powstał dla millenialsów z zamiarem zrobienia apki do czytania dla ludzi, którzy nie czytają. Statystyki serwisu pokazują, że młodzi stanowią największą grupę użytkowników, ponieważ Squid idealnie pasuje do ich stylu życia, w którym mogą pochłonąć artykuł, np. jadąc autobusem na uczelnię.
Upolujebooka.pl – serwis dla e-czytelników umożliwiający nabywanie e-booków po najkorzystniejszych cenach. Osoba korzystająca z usług serwisu ma możliwość używania systemu śledzenia książek, autora lub wybranej kategorii i porównywania cen. Serwis działa, wysyłając do użytkownika e-maila z informacją o tym, że książka/autor/kategoria, którą śledzi, jest aktualnie w promocji.
Wattpad – strona internetowa oraz aplikacja mobilna umożliwiające zarejestrowanym użytkownikom publikację opowiadań, wierszy, fan fiction i wielu innych gatunków literackich. Poziom tych publikacji jest nierówny ze względu na publikowanie przez nieodkrytych pisarzy o zróżnicowanym warsztacie pisarskim. Użytkownicy mają możliwość komentowania, polubienia i zapisywania utworów w osobistych bibliotekach. Wattpad od kilku lat staje się coraz popularniejszą alternatywą dla tradycyjnego rynku czytelniczego. Jest również sprawdzonym sposobem na debiut literacki i przeniknięcie do mainstreamu. Działa jako alternatywa dla tradycyjnego rynku wydawniczego i wykorzystuje zaawansowane oprogramowanie, by wytypować gorące tytuły i przewidzieć trendy czytelnicze.
Young adult (YA) – kategoria utworów (głównie literatury młodzieżowej, ale także np. filmów) kierowanych do nastolatków w wieku 12-18 lat. Terminu young adult (z ang. młody dorosły) zaczęło używać środowisko bibliotekarskie w Stanach Zjednoczonych pod koniec lat 50. XX w. Uważa się, że utwory tego typu powstały, aby ułatwić młodym czytelnikom zmianę, jaką jest rozpoczęcie czytania literatury dla dorosłych. Literatura YA obejmuje większość odmian gatunkowych powieści dla dorosłych: romanse, fantastykę, obyczajowe, kryminały. Główne wątki poruszane w książkach YA to: przyjaźń, pierwsza miłość, zauroczenia, związki, dorastanie i poszukiwanie własnej tożsamości. Na współczesny rynek książek YA wpływ miał m.in. sukces powieści o Harrym Potterze autorstwa J.K. Rowling. Przyczyniły się one do powstania licznych odmian literatury fantastycznej dla młodzieży. Około 2008 r. popularne stały się powieści o wampirach (np. Zmierzch Stephanie Meyer); następnie pojawiły się motywy postapokaliptyczne (Igrzyska Śmierci Suzanne Collins czy Niezgodna Veroniki Roth). Do autorów nurtu young adult zaliczamy m.in.: Adama Silverę, Johna Greena, Cassandrę Clare, Davida Levithana, Holly Black, Kierę Cass, Lauren Oliver, Leigh Bardugo, Rainbow Rowell, Ricka Riordana, V.E. Schwab.
