Przedstawiamy opracowane na podstawie doświadczeń nauczycieli bibliotekarzy praktyczne rady na temat współpracy bibliotek z radami rodziców, artykuły opisujące taką współpracę w trzech konkretnych szkołach oraz rozmowę pokazującą, jak współpraca z biblioteką widziana jest od strony przedstawicieli rady rodziców.

Rada rodziców (RR) jest w każdej szkole. Coraz rzadziej zdarzają się przypadki szkół, w których rady rodziców są ciałami podporządkowanymi dyrektorom szkół. Współcześni rodzice z reguły mają dużą świadomość swoich praw i chcą mieć wpływ na funkcjonowanie szkół, do których uczęszczają ich dzieci. Warto im pokazać potencjał biblioteki szkolnej i spróbować przekonać ich do wspierania jej działania.

Kilka ważnych informacji o radach rodziców

Rada rodziców jest organem autonomicznym, całkowicie niezależnym od rady pedagogicznej, organu prowadzącego i dyrektora szkoły. Udział dyrektora w zebraniach rady rodziców jest możliwy tylko na jej wyraźne zaproszenie. Dyrektor szkoły ani nikt z administracji szkolnej nie ma prawa wpływać na skład rady rodziców, jej strukturę ani decyzje.
Rada rodziców w sposób autonomiczny gospodaruje swoimi środkami finansowymi, a jej finanse mogą być kontrolowane tylko przez komisję rewizyjną (wewnętrzny organ rady), regionalną izbę obrachunkową oraz urząd skarbowy. Dyrektor szkoły nie ma prawa wskazywać, na co rada rodziców wydaje swoje pieniądze.
Rada rodziców ma prawo występowania do dyrektora i innych organów szkoły, a także do organu prowadzącego i organu sprawującego nadzór pedagogiczny z wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach szkoły.
Rada rodziców współdecyduje o treści programu wychowawczego i profilaktyki szkoły. Program taki nie może być przyjęty przez radę pedagogiczną bez pełnej zgody rady rodziców.
Rada rodziców ma prawo opiniowania planu finansowego szkoły, składanego przez dyrektora szkoły (ostateczną decyzję podejmuje dyrektor).

Cenny partner

Rada rodziców może nie tylko wspierać bibliotekę ze swoich środków finansowych, ale też mieć duży wpływ na wiele decyzji dotyczących biblioteki – np. być sojusznikiem nauczyciela bibliotekarza w staraniach o poprawę warunków działania biblioteki, jej wyposażenia czy zbiorów.

Z samego powyższego wyliczenia podstawowych zasad funkcjonowania RR i jej uprawnień widać, że może ona być cennym partnerem dla biblioteki. Dobrze działająca RR, kierująca się autonomią, składająca się z osób, które potrafią wypracować pozycję RR w środowisku danej szkoły, może nie tylko wspierać bibliotekę ze swoich środków finansowych, ale też mieć duży wpływ na wiele decyzji dotyczących biblioteki – np. być sojusznikiem nauczyciela bibliotekarza w staraniach o poprawę warunków działania biblioteki, jej wyposażenia czy zbiorów. Znane są przypadki, gdy wsparcie RR pozwoliło wygospodarować z budżetu szkoły pieniądze na remont biblioteki czy na zakup nowych mebli, a w innych sytuacjach – uniknąć planowanego przeniesienia biblioteki do gorszego pomieszczenia lub zmniejszenia liczby godzin dostępności biblioteki dla uczniów (a tym samym pensum nauczyciela bibliotekarza). Dofinansowywanie zakupów książek, a także wydarzeń organizowanych przez bibliotekę (np. nagród w konkursach) to bardzo częsta praktyka.

Rada rodziców ze względu na swój status i uprawnienia ma (a przynajmniej może i powinna mieć) istotną pozycję w szkole. Dyrektor, a w jakimś stopniu także organ prowadzący, musi się liczyć z opinią RR, iść na kompromisy i ustępstwa. Czasem, szczególnie w małych miejscowościach, bywa tak, że przewodniczący rady rodziców jest w lokalnym środowisku osobą wpływową, a jego publicznie wyrażana opinia jest brana pod uwagę. Wynika to z tego, że przewodniczący RR wypowiada się w imieniu licznej grupy rodzin uczniów. A są to przecież osoby zainteresowane działaniem szkoły, a przy okazji także podatnicy i wyborcy. Oczywiście pozycja przewodniczącego RR w bardzo dużym stopniu zależy od jego cech osobowościowych, umiejętności i siły przebicia.

Nie ma sensu przytaczać więcej argumentów, że w interesie nauczyciela bibliotekarza jest dobra współpraca z radą rodziców.

Dobre relacje są warunkiem dobrej współpracy

Na początek ważna uwaga: masz prawo prosić o wsparcie! Nie obawiaj się prosić RR o wsparcie zadań wpływających na jakość edukacji i wychowania uczniów i na jakość ich przebywania w szkole. Jest to realizacja jednego z celów działania rad rodziców.

Głównymi warunkami dobrej współpracy nauczyciela bibliotekarza z RR jest przekonanie rodziców, że biblioteka jest miejscem ważnym i potrzebnym z punktu widzenia interesów uczniów, a nauczyciel bibliotekarz jest kompetentnym fachowcem, który ma dobrą koncepcję pracy biblioteki i potrafi ją realizować. Istotne jest, by ww. argumenty nie tylko pozostawały w sferze ogólnych deklaracji czy górnolotnych manifestów, lecz by wspierane były przez konkretne dokonania.

Nie ma dobrej współpracy bez nawiązania relacji. Dlatego trzeba nawiązać (lub kontynuować) bezpośrednie kontakty z RR. To bardzo ważny element współpracy.

Udział nauczyciela bibliotekarza w zebraniu rady rodziców

Skuteczną formą takich kontaktów może być udział nauczyciela bibliotekarza w zebraniu RR w celu przedstawienia sytuacji biblioteki, jej potrzeb i planów. Nauczyciele bibliotekarze, którzy efektywnie współpracują z RR, starają się raz w roku mieć możliwość spotkania z rodzicami.

Przed pójściem na takie spotkanie przygotuj dla każdego członka RR zwięzłą, maksymalnie jedno-, dwustronicową, czytelnie opracowaną, najlepiej w punktach, informację na temat biblioteki – jej zbiorów, wyposażenia, budżetu w ostatnich latach, efektów pracy, osiągnięć, planów na najbliższy okres i zamierzeń długoterminowych (w powiązaniu z możliwościami ich realizacji). Jeśli kontynuujesz współpracę z RR, to uwzględnij w tym materiale wcześniejsze ustalenia i sposób ich realizacji.

Przedstaw tę informację w trakcie spotkania, zwracając uwagę na najważniejsze sprawy. Nie ma sensu czytać w całości tego, co uczestnicy otrzymali na piśmie.

Rada rodziców w bibliotece

Nauczyciele bibliotekarze podkreślają, że dobrym sposobem na nawiązanie lub wzmocnienie kontaktów z rodzicami jest zapraszanie członków rady rodziców (ewentualnie także z udziałem przedstawicieli trójek klasowych) do biblioteki, np. raz w roku szkolnym.

W celu realizacji takiego zamierzenia ustal z odpowiednim wyprzedzeniem, kontaktując się z przewodniczącym RR lub osobą przez niego upoważnioną, termin wizyty w bibliotece, jej ramowy program, czas trwania, liczbę uczestników i ewentualne oczekiwania ze strony RR.

Dobrze przygotuj się do spotkania. W jego trakcie oprócz informacji o bibliotece można członkom RR zaproponować:

wycieczkę po siedzibie biblioteki (i pokazać wówczas zarówno pozytywne, jak i negatywne aspekty lokalu, księgozbioru i wyposażenia);
czas na rozmowę na temat biblioteki, na zadawanie pytań, wysuwanie wniosków, zgłaszanie oczekiwań rodziców.

Spotkanie z rodzicami w bibliotece

Niektórzy nauczyciele bibliotekarze idą dalej i raz w roku wysyłają do wszystkich chętnych rodziców, wykorzystując dziennik elektroniczny, zaproszenie do odwiedzenia biblioteki. Największy odzew jest zazwyczaj ze strony rodziców najmłodszych uczniów szkół podstawowych.

Warto się na takie przedsięwzięcie zdecydować, jeśli bibliotekarz ma już wcześniejsze kontakty z rodzicami i wie, że znajdą się chętni do przyjęcia zaproszenia. Okazją do spotkania może być np. finał imprezy czytelniczej z udziałem uczniów.

Pamiętajmy, że pierwsze wrażenie jest bardzo ważne dla kształtowania opinii oraz że rodzice najmłodszych uczniów zostaną przy szkole na długo, bo z biegiem czasu będą się stawali rodzicami coraz starszych uczniów.

Na takie spotkanie warto zaprosić dyrekcję szkoły, by usłyszała, jakie są oczekiwania rodziców wobec biblioteki, i być może w tych okolicznościach złożyła publicznie jakieś korzystne dla biblioteki deklaracje.

Ważne jest dobre przemyślenie przebiegu spotkania. Nie można dopuścić do sytuacji, w której uczestnicy wyjdą z niego nieusatysfakcjonowani. Oto kilka propozycji do programu:

krótka informacja na temat biblioteki, ciekawszych inicjatyw zrealizowanych w ostatnim czasie, ewentualnych osiągnięć, planów;
przekazanie informacji atrakcyjnej w formie na temat pożytków z czytania;
pokazanie biblioteki – może to zrobić w pomysłowy, dowcipny sposób dwu-, trzyosobowa grupa starszych uczniów zaprzyjaźnionych z biblioteką;
przedstawienie zasad korzystania z biblioteki dla najmłodszych uczniów, a jeśli w bibliotece jest zbiór ciekawych książek, które mogą zainteresować rodziców, to także zaproszenie do ich wypożyczania;
krótkie przedstawienie interesujących nowości;
rozmowa na temat oczekiwań rodziców wobec biblioteki.

Warto zadbać o to, by podczas spotkania dostępne były napoje chłodzące i ewentualnie jakaś słodka przekąska – może zgodzi się je sfinansować dyrekcja lub rada rodziców. Spotkanie powinno się odbywać w niezobowiązującej atmosferze. Pewną niedogodnością jest brak wcześniejszej informacji na temat liczby uczestników, co może zmusić organizatora do pewnych modyfikacji założeń.

Udział nauczyciela bibliotekarza w zebraniach rodziców

W wielu szkołach podtrzymywaniu kontaktów z rodzicami służą krótkie wizyty bibliotekarza na wybranych zebraniach rodziców – z ważnymi informacjami dotyczącymi oferty biblioteki (np. zakup książek z funduszu NPRC, zakończenie komputeryzacji biblioteki, odnowienie lub zmiana lokalu biblioteki, zmiana nauczyciela bibliotekarza, organizacja większego projektu czy konkursu, informacja dla rodziców pierwszoklasistów na temat oferty i warunków korzystania z biblioteki przez najmłodszych uczniów).

Rodzice nie lubią przedłużania zebrań, więc udział nauczyciela bibliotekarza może polegać np. na krótkim komentarzu do wręczanej informacji pisemnej na temat jakiejś istotnej sprawy.

Rzeczowość, kompetencja, partnerstwo

Niezależnie od tego, w jakiej formule spotykasz się z rodzicami lub ich przedstawicielami z rady rodziców, zawsze staraj się, by spotkanie miało przebieg rzeczowej, konstruktywnej rozmowy partnerów. Mów o konkretach, bez narzekania, użalania się, krytycznych komentarzy wobec innych. Rodzice powinni wyjść ze spotkania w przeświadczeniu, że pożytecznie spędzili czas. Istotnym efektem spotkania powinno być przekonanie rodziców, że biblioteka jest ważnym miejscem dla uczniów (w kontekście ich edukacji, rozwoju zainteresowań, przyjaznych warunków pobytu w szkole), a osoby w niej pracujące są kompetentne, dobrze zorganizowane, zaangażowane we właściwe wypełnianie swoich zadań i mające koncepcję pracy biblioteki na rzecz uczniów. I że z tych powodów warto bibliotekę wspierać.

Podstawowe zasady współpracy z rodzicami

Zdecydowanie najkorzystniejszą formą współpracy biblioteki z radą rodziców jest ustanowienie tzw. funduszu bibliotecznego – czyli stałej dotacji RR na bibliotekę, która przyznawana jest, na określonych zasadach, na początku roku szkolnego i którą nauczyciel bibliotekarz może swobodnie dysponować.

Współpracę z RR (a szerzej – z rodzicami w ogóle) warto traktować jako długotrwały proces.

W kontaktach z RR nauczyciel bibliotekarz powinien występować nie jako petent proszący rodziców o dotację, lecz jako kompetentny partner we wspólnym dążeniu do poprawy warunków pobytu ich dzieci w szkole, który w konstruktywny sposób pokazuje możliwość realizowania korzystnych dla uczniów i rodziców działań.

Najlepszym argumentem za pozyskaniem wsparcia są pozytywne przykłady wcześniejszych działań oraz dobrze przygotowane, realne plany. Nie muszą to być od razu spektakularne osiągnięcia lub wielkie wizje. Ważne jest pokazanie możliwości organizacyjnych, sprawczości. Lepiej zrobić mniej, ale dobrze, z pozytywnym i dającym się opisać efektem, zgodnie z założeniami, niż roztoczyć bardzo ambitny plan, którego nie uda się zrealizować.

Zwracając się do RR z wnioskiem o sfinansowanie jakiegoś przedsięwzięcia, należy uzasadnić celowość wydatku, określić dokładnie, na co i ile pieniędzy potrzebujemy oraz jaki problem zostanie rozwiązany dzięki wsparciu RR lub jakie efekty przyniesie współpraca. Warto przy tym pokazać, że zostaną lub już zostały podjęte starania o uzyskanie korzystnych warunków finansowych (porównanie różnych ofert, poszukiwania zniżek, promocji itp.).

Rady rodziców, podobnie jak inne podmioty, robią roczne plany finansowe obejmujące główne, dające się przewidzieć wydatki. Korzystnie jest więc zgłosić swoje wnioski z odpowiednim wyprzedzeniem, żeby mogły być wzięte pod uwagę przy zatwierdzaniu takiego planu. Żeby to zrobić, trzeba się dowiedzieć, jaki jest harmonogram powstawania planu finansowego. Rada rodziców autonomicznie podejmuje decyzje i nie musi (a często nie jest w stanie) zaakceptować wszystkich zgłoszonych potrzeb, ale jeśli wniosek jest dobrze (co nie znaczy: bardzo obszernie) umotywowany, zawiera wymierne efekty, to z pewnością będzie wzięty pod uwagę.

Jeśli RR wspiera konkretne przedsięwzięcie (np. finansuje zakup nagród dla laureatów konkursu), to po jego zakończeniu powinno się wysłać podziękowanie wraz z krótką informacją o efektach konkursu i rozliczeniem finansowym dotacji.

Pod koniec każdego roku szkolnego warto zrobić i przekazać RR krótkie sprawozdanie ze współpracy. Powinny się w nim znaleźć szczegółowe rozliczenie wydatków (co kupiono i za ile) oraz podsumowanie (rzeczowe, w punktach) korzyści dla uczniów. Warto opublikować takie sprawozdanie na stronie biblioteki, a podstawowe informacje związane ze współpracą z RR uwzględnić w sprawozdaniu z działalności biblioteki.

O pozytywnych efektach współpracy z RR należy informować środowisko szkolne i lokalne. Mogą służyć temu podziękowania dla RR na stronie biblioteki, wzmianki o współfinansowaniu danego przedsięwzięcia przez RR przy wszelkiego rodzaju informacjach publikowanych na jego temat (np. na stronie szkoły, w mediach lokalnych, mediach społecznościowych).

Dobrym przejawem partnerstwa jest oficjalne zapraszanie rodziców na wszystkie imprezy organizowane przez bibliotekę, a także np. do udziału w jury konkursów.

Wiele bibliotek umieszcza na swoich stronach internetowych zakładki dla rodziców – z ofertą książek dla nich adresowanych, będących w zbiorach biblioteki, a także informacjami o ciekawszych publikacjach z tej dziedziny. Jeśli szkoła nie prowadzi swojej strony, można biblioteczne informacje dla rodziców zamieszczać na stronie szkoły.

Uczniowie – potencjalni sojusznicy biblioteki

Opinia rodziców na temat biblioteki w dużym stopniu kształtowana jest przez uczniów. Nie ma lepszej reklamy biblioteki niż relacja dziecka w trakcie rodzinnej kolacji na temat ciekawych zajęć w bibliotece czy uzyskania wsparcia od nauczyciela bibliotekarza.

Im lepsza opinia rodziców o pożytecznych funkcjach biblioteki szkolnej i kompetencjach nauczyciela bibliotekarza, tym większa ich skłonność do wspierania działania biblioteki.
W starszych klasach szkół podstawowych, a szczególnie w szkołach ponadpodstawowych uczniowie mogą mieć (i często mają) spory wpływ na sposób postrzegania potrzeb biblioteki szkolnej przez dyrekcję szkoły i rodziców. Chociaż pewnie nie wszyscy o tym pamiętają, to jednak szkoła jest dla uczniów i opinia uczniów się liczy. Dlatego warto zadbać o to, by biblioteka była przez nich postrzegana jako miejsce potrzebne, przyjazne. Nauczyciel bibliotekarz nie stawia stopni, nie robi sprawdzianów, ma (ze względu na swoje usytuowanie w niezbyt przyjaznym systemie szkolnym) duże możliwości niekonwencjonalnych działań kształtujących stosunek uczniów do biblioteki. Warto to wykorzystywać.

Współpraca biblioteki z radą rodziców w Szkole Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 90 im. Polskich Kawalerów Maltańskich w Krakowie

Rodzice, a rada rodziców jako ich reprezentacja, są potencjalnymi partnerami nauczyciela bibliotekarza. Nauczyciel bibliotekarz może, a nawet powinien zaprosić radę rodziców do współpracy, spróbować wykorzystać jej możliwości. Rolą rady rodziców jest wychodzenie naprzeciw potrzebom szkoły i podejmowanie współpracy m.in. z nauczycielami bibliotekarzami.

Propozycje działań

Przede wszystkim trzeba pokazać, że biblioteka stanowi jedną z najważniejszych pracowni w szkole, dostępną i atrakcyjną dla całej społeczności. Nauczyciel bibliotekarz w kreatywny, pomysłowy sposób powinien zareklamować bibliotekę i jej zasoby, wyjść poza schematy i przewidywalne role.
Można organizować różne przedsięwzięcia, np. konkursy, spektakle teatralne kamishibai, quizy z wykorzystaniem nowoczesnej technologii, spotkania autorskie, warsztaty, koła zainteresowań, wycieczki, projekty.
Biblioteka szkolna powinna być miejscem, w którym jest przyjazna przestrzeń, a uczniowie mogą spędzić miło czas, rozwijać swoje zainteresowania. Nauczyciel bibliotekarz zaś powinien być osobą, która wspiera uczniów nie tylko podczas dokonywania wyborów czytelniczych, ale także poprzez codzienne rozmowy.
O wszystkich wydarzeniach inicjowanych przez bibliotekę trzeba głośno informować na stronie internetowej szkoły, w mediach społecznościowych, gazetkach (portalach) lokalnych, na plakatach oraz podczas codziennych rozmów z czytelnikami. Ważne jest, by o wszystkich propozycjach dla uczniów informować także radę rodziców.

Długofalowa współpraca

Współpracę z radą rodziców powinno się traktować jako długofalowy proces, w którym nawiązywane są bezpośrednie relacje. Służy temu m.in. zapraszanie rodziców do biblioteki. Podczas takich spotkań jest okazja do rozmowy, odpowiedzi na pytania, informowania o podejmowanych działaniach, pomysłach, planach, a także negocjacji.

Wymierne efekty

W naszej szkole prośby nauczycieli bibliotekarzy o dofinansowanie działań i zakupów ze środków rady rodziców przedstawiamy na piśmie, mniej więcej w październiku, po zakończeniu akcji podręcznikowej.

Pismo do rady rodziców zawiera konkrety – przedstawiamy nasze działania planowane na dany rok, np. udział w Małopolskim Konkursie Pięknego Czytania, spotkanie z autorem (już wstępnie umówione na konkretny termin), zakup nowości książkowych, nagród czy elementów wyposażenia. Przy każdym punkcie podajemy kwotę, jaka będzie potrzebna na realizację tego dezyderatu.

Corocznie uzyskujemy środki na realizację naszych zamierzeń. Otrzymałyśmy już m.in. piękny nowy dywan, regały ukośne do ekspozycji czasopism oraz wystaw, książki wzbogacające księgozbiór oraz pieniądze przeznaczone na nagrody dla laureatów konkursów i akcji bibliotecznych. Czekamy też na nowe regały.

Na przestrzeni lat RR sponsorowała również przedsięwzięcia nauczycieli bibliotekarzy – spektakle teatralne, spotkania autorskie, a nawet wyjazd do Warszawy na finał ogólnopolskiego konkursu „Ratujemy i uczymy ratować” dla kl. I-III.

W 2015 r. biblioteka szkolna przeszła generalny remont, po którego zakończeniu odbyło się uroczyste otwarcie, a pośród zaproszonych gości byli oczywiście przedstawiciele rady rodziców.

Radzie rodziców nie zawsze udaje się spełnić wszystkie nasze oczekiwania. Pamiętajmy, że każda RR dysponuje ograniczonymi środkami, które przeznacza na różne działania szkoły. Ale zawsze można ponowić prośbę w kolejnym roku.

Wkład rodziców w działania szkoły musi być doceniony. Opisujemy dary od rodziców w internecie, w lokalnej prasie, a w książkach są specjalne wklejki z informacją o darczyńcy (obecnie naklejki do książek otrzymujemy od RR). Nasza wieloletnia współpraca opiera się na wspólnym celu, którym jest dobro dziecka, ucznia, czytelnika.

Aneta Czerwińska-Janeczek
Justyna Czyż-Seidel

O współpracy biblioteki z radą rodziców w Szkole Podstawowej nr 109 im. Batalionów Chłopskich w Warszawie

Szukanie sojuszników

Gdy pod koniec lat 90. zaczęłam prowadzić bibliotekę w Szkole Podstawowej nr 109 w Warszawie, zastałam w niej przestarzały księgozbiór oraz ubogi zasób lektur. Środki z budżetu szkoły były niewielkie, więc prosiłam o dofinansowanie komitet rodzicielski (do niedawna tak nazywało się gremium rodziców wspierających szkołę). O takie dofinansowanie występowałam później wielokrotnie, co było uciążliwe dla obu stron – duża biurokracja oraz niekorzystny czas realizacji (szczególnie w przypadku pilnych zakupów np. lektur).

Fundusz biblioteczny

Mając sojuszników w grupie rodziców współpracujących już z biblioteką, postanowiłam wystąpić z propozycją przyznania jakiejś stałej kwoty na finansowanie zakupów bibliotecznych, którą mogłabym swobodnie dysponować.

Prezydium komitetu rodzicielskiego oraz przedstawiciele trójek klasowych zostali zaproszeni do biblioteki na spotkanie. Oprócz małego co nieco przygotowałam raport o stanie księgozbioru, przekazałam informacje o mizernym (czytaj: żadnym) wsparciu z budżetu oraz o utrudnionym dostępie do biblioteki publicznej i jej ograniczonych zasobach, szczególnie lekturowych. Dodatkowym argumentem było zestawienie kosztów samodzielnego zakupu lektur polecanych przez nauczyciela polonistę.

W wyniku tej rozmowy została podjęta uchwała o utworzeniu wydzielonego konta tzw. funduszu bibliotecznego i określona została kwota – 20 zł na rok – wpłat rodziców wszystkich uczniów kl. I-VIII (obecnie 30 zł).

Wpłaty najczęściej dokonywane są w systemie semestralnym i zawsze lepiej się przedstawiają na początku roku szkolnego, ale niezmiennie mogę liczyć na kwotę ok. 10 tys. zł rocznie, którą dysponuję samodzielnie, dokonując zakupów. Formalności związane z rozliczeniem (np. faktury) przekazuję do osoby wyznaczonej przez prezydium rady rodziców do kontaktów z biblioteką.

Ogólne zasady wydatkowania rocznego funduszu bibliotecznego

Gromadzenie zbiorów

Lektury obowiązkowe (priorytet):
- nowo wprowadzane lektury obowiązkowe, konsultowane z zespołami nauczycieli poszczególnych poziomów – plan na 3 lata, sukcesywnie wprowadzane, obecnie ok. 30-40 książek dla kl. I-VIII;
- uzupełniane istniejącej bazy lektur.
Lektury uzupełniające:
- nowości wydawnicze z działu literatura piękna dla dzieci i młodzieży (rekomendowane przez IBBY, Fundację „Cała Polska czyta dzieciom” itp.);
- zakup ok. 25 tytułów wybranych z listy życzeń czytelników (zakup ze środków pozostałych na koniec roku szkolnego – najczęściej są to wpłaty od skarbników klasowych dokonane pod koniec czerwca);
- literatura popularnonaukowa do księgozbioru podręcznego – uzupełnianie według potrzeb zgłaszanych przez nauczycieli; są to np. wydawnictwa albumowe;
  gromadzenie „kolekcji” literatury popularnonaukowej dla dzieci i młodzieży – tematyka dostosowana do omawianych treści programowych (np. popularne dinozaury, zwierzęta domowe, wynalazki i odkrycia, podróże).
Prenumerata prasy:
- prasa uczniowska (gadżety z pisemek wykorzystywane jako nagrody w konkursach bibliotecznych, upominki dla dzieci, które wypożyczyły rekwizyty do wystaw organizowanych przez bibliotekę itp.);
- prasa biblioteczno-metodyczna – „Biblioteka w Szkole”, „Wszystko dla Szkoły” (z gotowymi drukowanymi plakatami i materiałami do gazetek i wystawek okolicznościowych oraz scenariuszami lekcji, imprez i uroczystości szkolnych wykorzystywanymi przez nauczycieli).
Promocja książki, czytelnictwa, biblioteki:
- wystawy i wystawki okolicznościowe – np. związane z obchodami rocznicowymi;
- spotkania z pisarzem/tłumaczem (honorarium, zwrot kosztów podróży, upominek, szkolny gadżet z logo, kwiatki itp.) – gościli u nas m.in. Wanda Chotomska, Grzegorz Kasdepke, Łukasz Wierzbicki, Maciej Wojtyszko, Hanna Niewiadomska, Agnieszka Szczepańska, Monika Kowaleczko-Szumowska, Dorota Gellner, Małgorzata Strzałkowska, Stefan Potocki);
- zajęcia biblioteczne – materiały papiernicze i piśmiennicze;
- konkursy – upominki dla uczestników;
- imprezy biblioteczne (stałe):
  – październik: Międzynarodowy Miesiąc Bibliotek Szkolnych – związany z literaturą jakiegoś kraju (były dni kanadyjskie, duńskie, szwedzkie, polskie, holenderskie);
  – listopad: Dzień Misia (dla uczestników słodki poczęstunek – najczęściej „misiowy”),
  – grudzień: „urodziny Mikołajka”,
  – kwiecień: Dzień Książki Dziecięcej, Międzynarodowy Dzień Książki i Praw Autorskich;
  – maj: Tydzień Bibliotek;
- wybrane na dany rok obchody świąt z kalendarza świąt nietypowych, np. urodziny Kubusia Puchatka, Dzień Czekolady, Dzień Popcornu.
Ochrona i konserwacja zbiorów

Folia do okładania książek, taśmy konserwatorskie, zszywki itp.
Materiały papiernicze i biurowe

Do wystawek, imprez bibliotecznych (folia samoprzylepna, karton itp.).

Stały kontakt

Obecnie przynajmniej raz w roku, najczęściej w połowie października, zapraszam rodziców (przez system wiadomości dzienniku elektronicznym) na spotkanie. Ma ono otwartą formułę. Mogą w nim uczestniczyć wszyscy rodzice zainteresowani działalnością biblioteki – zarówno finansową, jak również związaną z propagowaniem czytelnictwa. Frekwencja jest spora – najczęściej są to rodzice uczniów z kl. „0” i I-IV. Takie spotkania pozwalają podtrzymać istnienie funduszu bibliotecznego i pozyskiwać kolejne roczniki rodziców zaangażowanych w życie szkoły (bo niestety każdego roku szkolnego kadencja prezydium rady rodziców się kończy).

Elżbieta Miłkowska-Łaszkiewicz

O współpracy biblioteki z radą rodziców w zespole szkół muzycznych

W naszej specyficznej szkole funkcjonuje mała biblioteka. Gdy 3 lata temu podjęłam w niej pracę, rozpoczęłam różne działania, aby biblioteka była zauważona przez uczniów, nauczycieli i rodziców. Wcześniej wielu uczniów nie wiedziało o jej istnieniu i że poza możliwością wypożyczenia nut są jeszcze książki – takie zwykłe, do czytania. Zbiory były bardzo skromne – głównie nuty, po które uczniowie (kierowani przez nauczycieli) przychodzili sporadycznie.

Postanowiłam obudzić bibliotekę. Zaczęłam zachęcać uczniów do odwiedzin. Dzięki skutecznym działaniom dyrekcji udało się ją przenieść z sali lekcyjnej do nowo zaadaptowanego w tym celu pomieszczenia, wyposażonego w nowe meble i nowy sprzęt. Teraz jest łatwy dostęp do całego księgozbioru, jest czysto, przestrzennie, a przede wszystkim można przychodzić w każdym momencie w godzinach pracy biblioteki, a nie tylko w przerwach między lekcjami.

Dzięki bardzo dobrej współpracy z dyrekcją mam możliwość pozyskiwać do biblioteki nie tylko nuty, ale też przede wszystkim książki, które uczniowie chętnie czytają. Na razie staram się poszerzać księgozbiór dla naszych najmłodszych uczniów, ale w przyszłości chcę pozyskać ciekawe pozycje również dla dzieci starszych i młodzieży (mamy uczniów w wieku od sześciolatków do młodzieży już pełnoletniej).

Przynajmniej raz w roku staram się prosić radę rodziców o sfinansowanie zakupu nowych pozycji do biblioteki. Zakup nut konsultuję z nauczycielami – to samo dotyczy książek i materiałów do przedmiotów teoretycznych. Książki do czytania (beletrystykę) staram się wybierać sama.

Na wniosku, który funkcjonuje w naszej szkole, piszę wysokość wnioskowanej kwoty i dołączam wykaz pozycji, które chciałabym wprowadzić do biblioteki. Swoją prośbę motywuję tym, że są to zakupy, które będą służyć głównie dzieciom i młodzieży, że księgozbiór trzeba odnowić, bo ten, który jest, to pozycje wydane jeszcze w latach 70. ubiegłego wieku, że są to książki, które dzieci chcą i będą czytać, które mówią o muzyce w inny sposób, o emocjach, o ich ulubionych bohaterach. Zakupione książki będą pomagać w rozwoju dzieci i młodzieży i promować czytelnictwo.

Kupuję głównie księgarniach i wydawnictwach, w których możemy otrzymać rabat. Staram się nie ponosić kosztów przesyłki, poluję też na wyprzedaże.

W 2022 r. (po uporządkowaniu księgozbioru) zakupiłam kilkanaście ciekawych książek dla dzieci. Bibliotekę zaczęli odwiedzać uczniowie. Najmłodsi przychodzą najczęściej. Aby zachęcić ich jeszcze bardziej do czytania, organizuję konkursy, a na koniec roku nagradzam tych, którzy najczęściej mnie odwiedzali i wypożyczyli najwięcej książek. Aby zakupić drobne upominki książkowe, również proszę radę rodziców o sfinansowanie zakupu nagród dla uczniów. Są to niewielkie kwoty – około dwustu złotych.

Rocznie rada rodziców przekazuje ok. 3-4 tys. zł. Przy szkole funkcjonuje również stowarzyszenie, które raz w roku wspomaga nas kwotą ok. 2-3 tys. zł. Dla naszej małej biblioteki to dużo.

Ponieważ moja córka uczęszcza do szkoły, w której pracuję, mam również przyjemność być członkinią rady rodziców, której działania polegają głównie na tym, aby pieniądze pozyskane ze składek rodziców przeznaczać głównie na potrzeby uczniów – oni są adresatami wydatków. Wszyscy rodzice są informowani o tym, na co i w jakiej kwocie zostały wydane pieniądze rady rodziców.

Nazwisko autorki i nazwa szkoły do wiadomości redakcji

Współpraca rady rodziców z biblioteką szkolną

Rozmowa z Renatą Zięć i Michałem Mollusem z rady rodziców przy Szkole Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 90 im. Polskich Kawalerów Maltańskich w Krakowie

Dlaczego RR wspiera działania nauczycieli bibliotekarzy?

Głównym zadaniem rodziców i szkoły jest działanie mające na celu dobro dzieci. Rada rodziców jako organ szkolny stara się wspierać wszystkie obszary, które wpływają na rozwój uczniów. Biblioteka ma w tej dziedzinie bardzo duży wkład, dlatego też w miarę możliwości staramy się wspomagać wszelkie inicjatywy nauczycieli bibliotekarzy, gdyż wiemy, że w pełni trafiają one do najważniejszej grupy docelowej, jaką są uczniowie.

Czy biblioteka szkolna według RR jest ważną pracownią?

Oczywiście. A co najważniejsze – jest ogólnodostępna i można do niej zajrzeć niemalże w każdej chwili. Dlatego bardzo ważne jest, żeby w bibliotece było miejsce dla uczniów, w którym mogliby się zatrzymać i poświęcić się lekturze ulubionych książek.

W obecnych czasach internet staje się coraz istotniejszą częścią naszego codziennego życia. Dla jednych jest on niesamowitym źródłem informacji, u innych powoduje utratę kontaktu ze światem realnym. Książka jest narzędziem, które choć na chwilę potrafi oderwać dzieci od świata multimediów.

Czy działania nauczycieli bibliotekarzy są widoczne i znaczące dla środowiska szkolnego?

Zdecydowanie tak. Poza główną funkcją biblioteki, jaką jest udostępnianie książek, nauczyciele bibliotekarze w pełni realizują swoje zadanie polegające na promowaniu czytelnictwa. Wszelkie te działania są chętnie podejmowane przez uczniów i widoczne na profilu społecznościowym biblioteki. Nauczyciele chętnie dzielą się swoimi doświadczeniami i zachęcają do nowych odkryć czytelniczych. Organizują spotkania z autorami książek, które przyciągają nowe rzesze fanów. Dodatkowo podejmują także wiele innych działań mających na celu dotarcie do jak największej rzeszy odbiorców. Chodzi tu o liczne konkursy i akcje charytatywne, które z pewnością przyciągają nowych czytelników do biblioteki szkolnej.

Podjęcie jakich działań poradziliby państwo nauczycielom bibliotekarzom, którzy chcą pozyskać dofinansowanie od RR?

Przede wszystkim najistotniejsze są pomysł i innowacyjność w promowaniu czytelnictwa wśród społeczności szkolnej. Biblioteka to nie tylko miejsce udostępniające swój księgozbiór, ale też przede wszystkim przystań pozwalająca na chwilę relaksu czy pogłębianie swojej wiedzy i zainteresowań. Rada rodziców z pewnością chętnie wesprze nowe inicjatywy, które pozwolą uczniom na odnalezienie w bibliotece swojego miejsca w szkole, gdzie chętnie będą spędzać wolny czas.

Współpraca biblioteki szkolnej z radą rodziców