Marketingowy potencjał bibliotek

Nie bez powodu po wejściu do Empiku i innych dużych księgarń trafiamy na regały z ekspozycjami książek: bestsellerami, nowościami oraz polecanymi pozycjami. Nie potrzeba skomplikowanych badań konsumenckich, by stwierdzić, że to spośród nich klienci najczęściej wybierają książki. Dlatego każdy autor i wydawca chwali się, gdy trafia na listę bestsellerów. Michał Szafrański z bloga JakOszczedzacPieniadze.pl, który w 2019 r. opisywał doświadczenia związane z promocją swojej książki, informował, że koszt wynajęcia 1/4 bramki wejściowej do salonów Empik wynosił 80 tys. zł, a dwutygodniowej ekspozycji na półkach – od kilku do kilkunastu tysięcy złotych.

Półka z bestsellerami w Empiku

Te kwoty obrazują, jak dużym potencjałem dysponują biblioteki. Bez obaw, nie proponujemy zarabiania na sprzedaży bibliotecznych półek wydawcom (choć to kuszące…). Zachęcamy do wykorzystania tych możliwości do skłonienia czytelników, by wypożyczyli książki spoza obowiązkowego kanonu lektur.

Wasze ekspozycje

Wiele bibliotek eksponuje już książki: na specjalnych regałach, na własnoręcznie stworzonych konstrukcjach, stojakach itp. Czasem przedstawiane są książki, kiedy indziej wydruki okładek, okazjonalne wystawy, dekoracje i gazetki ścienne. Każdy sposób jest dobry. Miejsce na takie ekspozycje znajdują również biblioteki, które nie dysponują komfortowymi warunkami lokalowymi (choćby na parapecie, na biurku lub na boku regału). Wiele przykładów znajdziesz tutaj (w komentarzach).

Zazwyczaj promowane są nowości lub książki polecane przez bibliotekę. Proponujemy dołączyć do tego pozycje rekomendowane przez uczniów. Dla wielu z nich pojawienie się imienia i nazwiska pod książką na ekspozycji będzie wyróżnieniem i dowodem na to, że biblioteka to przestrzeń, w której są traktowani poważnie. A przede wszystkim będzie to autentyczna rekomendacja dla rówieśników.

Co proponujemy?

Z racji dużej liczby bibliotek biorących udział w programie oraz zróżnicowanego wieku czytelników nie przedstawiamy jednego, obowiązującego scenariusza działań. Możesz dostosować pomysł do stanu obecnego, warunków i wyczucia preferencji uczniów.

1. Jeżeli prowadzisz już ekspozycję, oceń, czy spełnia ona twoje oczekiwania i ewentualnie wykorzystaj tę okazję do jej ulepszenia. Możesz dodać element rekomendacji czytelników i wykorzystać plakat jako reklamę ekspozycji.
2. Jeżeli w bibliotece nie ma ekspozycji, są dwie możliwości: wygospodarowanie regału (lub stworzenie innej formy wystawienia książek) albo ograniczenie się do wykorzystania plakatu.

Niczego nie narzucamy. Jeżeli uznasz, że rekomendacje uczniów nie są dobrym pomysłem, nic nie stoi na przeszkodzie, by promować książki polecane przez bibliotekę, nowości lub „bestsellery”, czyli pozycje najczęściej wypożyczane. Choć tu warto wyłączyć obowiązkowe lektury, które pewnie zdominowałyby ranking.

Wiele możliwości

Przejrzeliśmy zdjęcia bibliotek z Polski i zagranicy oraz poprosiliśmy czytelników o rady. Do ekspozycji książek wykorzystywane są specjalne regały, zwykłe regały biblioteczne, znane regały z Ikei bez tylnej ścianki, stojaki na książki lub minisztalugi umieszczone na szafkach i parapetach, półki przykręcone do ściany oraz krótkie półki doczepione do boków regałów, stworzone np. z listew ze styroduru (dostępne w sklepach budowlanych). Czasem książki są zwyczajnie rozłożone na szkolnej ławce. Jedna z czytelniczek wykorzystała nawet kartonowy stojak przejęty od Biedronki. Możliwości jest bardzo wiele i nie wymagają one dużego budżetu. 

Niezależnie od formy ekspozycji, powinna ona być:

• skierowana okładkami w stronę odbiorców;
• oznaczona nagłówkiem informującym, jakie książki są prezentowane;
• umieszczona w widocznym miejscu;
• estetyczna, nieprzeładowana, z odstępami między równo i starannie ułożonymi okładkami.

Przykłady znajdziesz tutaj (w komentarzach).

Książki tak popularne, że ich nie ma

Księgarnie mają zapas bestsellerów, natomiast w bibliotekach często brakuje najpopularniejszych pozycji. Sytuacja, w której czytelnicy nie mogliby ich wypożyczyć, ponieważ są wykorzystywane do ekspozycji zachęcającej do czytania, byłaby pozbawiona sensu. W takim wypadku warto posłużyć się wydrukami lub rysunkami wykonanymi przez uczniów, które – naklejone na tekturę – zastępowałyby brakujące pozycje. Można również umieścić kartkę z wydrukowaną informacją, że książka, która powinna tu stać, jest tak dobra, że została już wypożyczona, ale zapraszamy do zapisania się do kolejki (wzór możesz pobrać na dole artykułu).

Plakat Bookflix

Każdy uczeń zna ekran startowy Netflixa i innych serwisów streamingowych. Dlatego w bibliotekach na całym świecie pojawiły się akcje czytelnicze o nazwie „Bookflix”.

Zgodnie z założeniami naszego programu chcemy w jak największym stopniu ułatwić realizację działań. Niestety nie jesteśmy w stanie dołączyć do czasopisma elementów służących do budowy ekspozycji, za to dołączamy duży plakat będący gotową makietą do tego typu promocji.

Plakat możesz wykorzystać na dwa sposoby:

• jako główny element działania (jeżeli masz już ekspozycję albo nie chcesz lub nie możesz jej stworzyć);
• jako powtórzenie ekspozycji realnych książek służące do jej reklamy, np. na korytarzu, przy wejściu do biblioteki lub wejściu do szkoły.

Na plakacie znajdują się gotowe nagłówki. Jeżeli nie pasują do twojej koncepcji, możesz je zakleić i zmienić (wzory znajdują się w plikach do pobrania). Pod nagłówkami są pola, w które należy wkleić wydrukowane okładki lub (jeżeli nie chcesz albo nie możesz ich drukować) stworzone przez uczniów rysunki okładek lub ilustracje związane z książkami.

Zachęcamy do drukowania okładek w ten sposób, by na kartce, po lewej stronie okładki, została pusta przestrzeń. Następnie wytnij okładkę wraz z równowartością jej szerokości po lewej stronie. Gdy zagniesz papier na grzbiecie okładki, powstanie mini książeczka. Ją przyklej do plakatu tylną „okładką", a w środku napisz, kto jest autorem rekomendacji. Możesz dodać też rysunek lub zdanie rekomendacji od ucznia. Otwieranie książeczek i sprawdzanie, kto je polecił, będzie dodatkową atrakcją.

Jeżeli nie chcesz przyklejać otwieranych książeczek, podpisy uczniów umieść na plakacie pod przyklejonymi okładkami. Najlepszy będzie do tego biały flamaster widoczny na czarnym tle lub kawałki papieru wycięte równo na szerokość okładek.

Oto wizualizacje przedstawiające możliwości wykorzystania plakatu i oczekiwany efekt końcowy:

1. Okładki po prostu naklejone na plakat, z podpisami pod nimi.
2. Okładki przyklejone w postaci otwieranych „książeczek", z podpisem ucznia w środku.

Bookflix dla chętnych

Osobom, którym wyjątkowo podoba się pomysł Bookflixa, proponujemy wersję dla zaawansowanych. Instrukcję przesłała nam Anna Gbur ze Szkoły Podstawowej im. Przyjaciół Wielkopolski w Jeziorkach.

1. Malujemy na czarno tablicę korkową. Napisy drukujemy i wycinamy.
2. Półki do prezentacji książek tworzymy np. z przykręconych listew ze styroduru (tu użyto listwy Mardom Deco o wymiarach 4 x 10 cm).
3. Powyżej, po obu stronach półek, mocujemy na śrubach gumki lub linki trzymające książki.

Rekomendacja książek

Gdy wybierzesz już sposób prezentacji książek, pozostaje kwestia metody pozyskania rekomendacji od uczniów. Tu również nie ograniczamy wyboru, ponieważ nauczyciel bibliotekarz najlepiej wie, kto w szkole powinien je polecać. Oto propozycje.

1. Każdy czytelnik dostaje wraz z książką kartę oceny (do pobrania w portalu), na której wystawia książce ocenę i pisze krótką opinię. Spośród zwróconych kart nauczyciel wybiera pozycje do ekspozycji.
2. Książki rekomendują członkowie klubu czytelniczego lub stali czytelnicy.
3. Przeciwnie – dla zachęty dajemy się wykazać uczniom słabo uczącym się, mało czytającym, rzadko chwalonym.
4. Uczniowie wyrażają chęć podczas oddawania książek. Możesz wydrukować karty (do pobrania) i proponować je podczas oddawania książek lub pytać każdego o to, czy książka się podobała i wręczać kartę, jeżeli zauważysz entuzjazm.
5. W młodszych klasach recenzentami mogą zostać laureaci akcji „Klub Pożeraczy Książek”, w ramach dodatkowej nagrody.

Oczywiście dobór rekomendacji wymaga wyczucia. Z jednej strony nie ma sensu polecanie książki, którą dany uczeń wcale się nie zachwycił, ale chce pojawić się na tablicy. Z drugiej nie warto zniechęcać uczniów i tracić ich entuzjazmu.

Jeżeli akcja spotka się z dużą popularnością i chętnych będzie więcej niż miejsc, ekspozycję można wymieniać np. co tydzień, zmieniając książki na półkach i (lub) zaklejając informacje na plakacie.

Plan działań

W tej propozycji jest wiele uwarunkowań i zmiennych, więc przed realizacją polecamy rozpisanie planu według następującego schematu.

1. Ekspozycja z realnych książek – czy ją masz, a jeśli nie, to czy chcesz wprowadzić?
2. Czy korzystasz tylko z plakatu, czy też tworzysz własną tablicę bookflixową? Gdzie je wieszasz – czy jest główną ekspozycją, czy jej odwzorowaniem i reklamą?
3. Jakie książki promujesz – czy rekomendowane przez uczniów, czy polecane przez ciebie, bestsellery, nowości, czy może wszystkie po trochu?
4. Jeżeli umożliwiasz rekomendacje uczniom, to jak i od jakiej grupy je pozyskujesz?
5. Czy drukujesz okładki, czy zastępujesz je rysunkami okładek, proponując uczniom dodatkowe działanie?
6. Ile trwa akcja, czy i co jaki czas zmieniasz ekspozycję?